W ajurwedzie posługujemy się pewnymi pojęciami, które dla współczesnego człowieka zachodu mogą wydawać się egzotyczne i niezrozumiałe. Nic w tym dziwnego – system ten powstał 5 tys. lat w zupełnie innej kulturze, dlatego nie da się go bezpośrednio „przetłumaczyć” na terminy medycyny zachodniej – lepiej jest poznać go bliżej.
Ajurweda posługuje się koncepcją pięciu żywiołów, którymi są: ziemia, woda, ogień, powietrze i przestrzeń. Żywioły są podstawowymi częściami natury, dlatego każda substancja, istota, czy komórka zawiera w sobie wszystkie pięć żywiołów, choć w różnych proporcjach – zazwyczaj jeden lub dwa z nich są dominujące.
To pytanie zazwyczaj słyszymy w kontekście stosowania zaleceń ajurwedyjskich, gdy prowadzone jest leczenie konwencjonalne. Czy można je stosować razem? Absolutnie tak. Osoby, które do nas przychodzą, a cierpią na ciężkie lub przewlekłe choroby, wręcz zachęcamy do konsultacji naszych zaleceń z lekarzem prowadzącym. W tym momencie pragniemy jasno powiedzieć, że nie jesteśmy lekarzami, dlatego nie możemy diagnozować, leczyć, czy kierować do szpitala. Do opisywania każdego rodzaju materii, doświadczenia lub relacji, posługujemy się w Ajurwedzie pewnymi określonymi cechami, zwanymi Gunami. Guny układają się w przeciwstawne pary:
- suchy – oleisty,
-
powolny, monotonny – nagły, gwałtowny,
-
gładki – szorstki,
-
zimny – gorący,
-
gęsty, zwarty – płynny,
-
miękki – twardy,
-
stabilny – ruchliwy,
-
mętny – przejrzysty.
Z koncepcji Gun wynika podstawowa zasada ajurwedy, która mówi o tym, że podobne przyciąga podobne, a przeciwieństwa się równoważą.
W ajurwedzie wyróżniamy trzy dosze: Vata, Pitta i Kapha.
Każda z nich składa się z określonej kombinacji żywiołów i cech, tworząc jedność – energetyczną siłę natury. Podobnie, jak w przypadku żywiołów i cech, dosze lub ich kombinacje, da się zauważyć wszędzie: w różnych rodzajach klimatów, krajobrazach, roślinach, zwierzętach, czynnościach itp.
Dosza |
VATA |
PITTA |
KAPHA |
Żywioły |
powietrze, przestrzeń |
ogień, woda |
woda, ziemia |
Cechy |
sucha, lekka, zimna, szorstka, subtelna, ruchliwa, jasna |
gorąca, ostra, lekka, płynna, szerząca się, oleista |
ciężka, powolna, chłodna, oleista, gładka, zwarta, miękka, stabilna, masywna, mętna |
Według Ajurwedy również nasze ciała zawierają wszystkie trzy dosze, jednocześnie każda osoba ma nieco inne ich proporcje. Istotą zachowania dobrego zdrowia jest stan równowagi pomiędzy doszami.
Prakriti I Vikriti - Twój przypisany i obecny stan dosz
Twoja prakriti (konstytucja) to szczególna kombinacja dosz, która została ustalona podczas poczęcia i towarzyszy Ci przez całe życie. Jest niezmienna. Według ajurwedy to ona właśnie określa Twój naturalny stan równowagi. Prakriti wpływa na całe Twoje życie. Determinuje funkcjonowanie Twojego ciała – wpływa na fizjologię. Określa Twoją psychikę – Twój sposób myślenia, tendencje i nawyki. Mówi też dużo o tym, w jaki sposób doświadczasz i wyrażasz swoje emocje.
Twoja vikriti to Twój aktualny stan dosch, jaki masz w obecnej chwili. Chodzi o to, że bardzo wiele czynników: środowisko, dieta, sposób życia, poziom stresu itp. ma wpływ na Ciebie: Twoje ciało, psychikę i emocje. Wraz z tymi zmianami następują zmiany w proporcjach dosz. Vikriti może zmieniać się nawet kilka razy w ciągu dnia.
Porównując Twoją vikriti (stan obecny) z prakriti (przypisaną konstytucją) możemy określić najlepszy dla Ciebie sposób przywrócenia zdrowia i życiowej harmonii.